|
||||||
Áður kundu fólk verða so heppin at finna vitunýru Entada gigas í fjøruni. Tey komu rekandi við golfstreyminum frá karibisku strondunum til Føroyar. |
||||||
| Nú á døgum mann tað verða sera sjáldsamt at finna hesi vitunýru í Føroyum. Hetta er helst, tí stóra tropiska, trækenda plantan - http://waynesword.palomar.edu:80/plmay97.htm - har hesar nøturnar stava frá, ikki grør so nær karibisku strondunum longur. Umframt at trø í stórum tali eisini verða feld og jørðin velt, er golfstreymurin helst eisini farin at týggja seg øðrvísi, enn hann gjørdi í ”gomlum døgum”. Vitunýra var longu kent í Føroyum í ár 1600 og tey hava altíð verið tengd at pátrúgv. Eitt nú segði mann: ”Tað sigst, at eydna fylgir vitunýrum, og at tey bera manni vitsku; maður, ið ber vitunýra uppi á sær, skal ikki sjólátast” (Mondul 1987 2, 3-15). |
||||||
| Eg havi sæð 4 vitunýru Entada gigas, sum eru funnin í Nólsoy. Tað síðsta við hjartaskapinum, varð funnið av Petur Hans Wang umleið í 1970, sum síðani gav Rógva Thomsen tað - sjá myndir omanfyri. | ||||||
| Eg havi hoyrt um onnur vitunýru, men veit ikki, um tey eru til longur. | ||||||
| Til seinast havi eg sæð eina (GB) ”true sea-bean” - ”burning-bean” or ”horse eye-bean”, sum hoyrir til slagið Mucuna sp, sum Marnar á Skúr fann á Malarenda í Nólsoy umleið í 1960 - sjá myndir niðanfyri. | ||||||
|
||||||
|
|
||||||
VÆTTENYRER – SØBØNNER – TANGBØNNER Entada gigas FUNDET PÅ NÓLSOY |
||||||
|
||||||
| Før i tiden kunne man være så heldig at finde vættenyrer Entada gigas langs den færøske strand. De kom drivende med golfstrømmen fra de caribiske kyster til Færøerne. | ||||||
| I dag er det sjældent at Entada gigas ses på Færøerne, og antageligt, fordi den store tropiske træagtige plante - http://waynesword.palomar.edu:80/plmay97.htm - hvor disse nødder kommer fra, ikke mere vokser vildt langs strandkanten i de caribiske områder. Foruden massiv træfældning og opdyrkning af jorden, opfører golfstrømmen sig desuden måske heller ikke, som den gjorde i ”gamle dag”. Vættenyre kendes på Færøerne fra helt tilbage i 1600 tallet, og der har altid knyttet sig overtro til dem. For eksempel sagde man: ”Tað sigst, at eydna fylgir vitunýrum, og at tey bera manni vitsku; maður, ið ber vitunýra uppi á sær, skal ikki sjólátast” (Mondul 1987 2, 3-15) – let oversat: ”Heldet følger vættenyre, det giver finderen visdom; den som bærer et vættenyre på sig, skal ikke drukne i havet”. |
||||||
| Jeg har set 4 vættenyrer Entada gigas, som er fundet på Nólsoy, hvoraf det sidste hjerteformede blev fundet omkring 1970 af Petur Hans Wang, som efterfølgende forærede det til Rógvi Thomsen - se fotografier ovenover. | ||||||
| Jeg har også hørt om nogle få andre vættenyrer, men ved ikke, om de stadigvæk findes. | ||||||
| Allersidst har jeg set en (GB) ”true sea-bean” - ”burning-bean” or ”horse eye-bean” tilhørende familien Mucuna sp, som Marnar á Skúr fandt på Malarenda, Nólsoy omkring 1960 - se fotografier nedenunder. | ||||||
|
||||||
|
|
||||||
SEA PEARLS – SEA HEARTS – SEA BEANS – SEA VINE Entada gigas FOUND IN NÓLSOY |
||||||
|
||||||
| Appr. 50 years ago people could find Sea Pearls Entada gigas along the Faroere shores. They came drifting with the Golf Stream from the Carribean shores to the Faroe Islands. | ||||||
| Today it is very rare to find these Sea Pearls in the Faroe Islands. The must probable reason is, that the big tropical tree-looking plant - http://waynesword.palomar.edu:80/plmay97.htm - where these nuts come from, is no longer growing along the Carribean shores. Another threat is the enormous high amount of trees, that are cut down, so the farmers can grow the land. Finally the Golf Streem most likely has changed course the late many years, and is no longer running as in ”the good old days”. Sea Pearls were known in Faroe Islands as early as the year 1600 and they have always been attached with superstition. As an example people said: ”Tað sigst, at eydna fylgir vitunýrum, og at tey bera manni vitsku; maður, ið ber vitunýra uppi á sær, skal ikki sjólátast” (Mondul 1987 2, 3-15) - easy translated: “Luck follows the Sea Pearls, they bring wisdom to the finder; a man, carrying a Sea Pearl, will not drown in the sea”. |
||||||
| I have seen 4 Sea Pearls Entada gigas, that were found in Nólsoy. The last with the heart shape was found by Petur Hans Wang around 1970, he then gave it to Rógvi Thomsen - see photographs above. | ||||||
| I have heard about other Sea Pearls, but I don’t know, whether they exist anymore. | ||||||
| Finally I have seen 1 ”true sea-bean”-”burning-bean” or ”horse eye-bean”, belonging to Mucuna sp, which Marnar á Skúr found in Malarenda, Nólsoy appr. in 1960 - see photographs below. | ||||||
|
||||||
